به نقل از «خبرگزاری برنا»

سخنان امام علی(ع) بجز نهج البلاغه در چه کتبی جمع آوری شده اند؟

تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۱۵۴۷۲

با ما همراه باشید تا با آثار و کتب و گفته‌ها و نوشته‌های حضرت علی (ع) بیشتر و بهتر آشنا شوید.

به گزارش برنا؛ در زمان حیات امام علی(ع)، مردم سخنان، خطبه‌ها و برخی از اشعار وی را به خاطر سپردند و سینه به سینه نقل کردند و بعدها برخی از عالمان مسلمان، چه شیعه و چه سنی، به گردآوری آنها اقدام نموده و مجموعه‌هایی از این گفتارها را به صورت کتاب درآوردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نهج البلاغه

تصویری از نسخه قدیمی نهج البلاغه نگاشته شده در سال ۵۴۴ق.

مشهورترین اثر گردآوری شده از سخنان و نوشته‌های امام علی(ع)، کتاب نهج البلاغه است که سید رضی از علمای قرن چهارم هجری آنها را جمع‌آوری کرده است. نهج البلاغه، پس از قرآن، مقدس‌ترین متن دینی شیعه و برجسته‌ترین متن ادبی عرب است . [۳۷۸] این کتاب در سه بخش خطبه‌ها و نامه‌ها و گزیده‌ای از سخنان کوتاه امام علی(ع) است که در موقعیت‌های گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته شده است:

خطبه‌ها، شامل ۲۳۹ خطبه است. نامه‌ها، شامل ۷۹ نامه است و تقریباً تمام آنها در زمان خلافت نوشته شده‌اند. کلمات قصار یا قصار الحکم، شامل ۴۸۰ کلام است.

برخی از شرح‌های نهج البلاغه، عبارتند از: شرح ابن میثم بحرانی، شرح ابن ابی الحدید معتزلی، شرح محمد عبده، شرح محمدتقی جعفری، شرح فخر رازی، منهاج البراعه خویی و شرح نهج البلاغه از محمدباقر نواب لاهیجانی.[۳۷۹] با توجه به اینکه «نهج البلاغه»، برگزیده سخنان امام(ع) است و نه همه آنها، از‌این‌رو، برخی از محققان در پی گردآوری همه سخنان وی برآمده‌اند که این کتاب‌ها اصطلاحاً مستدرکات نهج البلاغه نامیده می‌شوند.

غرر الحکم و درر الکلم

غرر الحکم و درر الکلم به همت عبدالواحد بن محمد تمیمی آمِدی، از علمای قرن پنجم هجری جمع‌آوری شده است. در غرر الحکم بیش از ده هزار سخن از امام(ع) به صورت الفبایی در موضوعات اعتقادی، عبادی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، گرد آمده است.[۳۸۰]

دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم

دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم، توسط قاضی قضاعی جمع‌آوری شده است. او از علمای شافعی قرن ۵ قمری است و در میان اهل حدیث دارای اعتبار است. برخی او را شیعه قلمداد کرده‌اند.[۳۸۱] کتاب دستور معالم الحکم در ۹ باب نوشته شده است؛ حکمت‌های سودمند امام علی(ع)، سرزنش دنیا و بی‌میلی به آن، موعظه‌ها، وصیت‌ها و نواهی، پاسخ به پرسش‌ها، کلام غریب، سخنان نادر، دعاها و مناجات، و شعری که از امام علی(ع) نقل شده است.[۳۸۲]

برخی دیگر از تألیفاتی که کلام امام علی(ع) در آنها گرد آمده است، عبارتند از:

نثر اللآلی، نوشته ابوعلی فضل بن حسن طبرسی مطلوب کل طالب من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)، انتخاب جاحظ، شرح رشید وطواط قلائد الحکم و فرائد الکلم، گردآوری شده توسط قاضی ابویوسف یعقوب بن سلیمان اسفراینی امثال الامام علی بن ابی‌طالب، سخنان و نامه‌های امام علی(ع) در کتاب صفین، نوشته نصر بن مزاحم. دیوان اشعار

اشعار منسوب به امام علی(ع) در یک دیوان گردآوری شده که بارها توسط ناشران مختلف منتشر شده است.[۳۸۳]

مکتوبات

در منابع شیعه و برخی از منابع اهل سنت، به نوشته‌هایی از امام علی(ع) اشاره شده است:

جَفْر و جامعه

جَفْر و جامعه، عنوان دو کتاب حدیثی به املای پیامبر اکرم(ص) و نگارش حضرت علی(ع) است.[۳۸۴] این دو کتاب از ودایع امامت و از منابع علم امام به شمار آمده است.[۳۸۵] محتوای کتاب جفر، ذکر حوادث آینده تا روز قیامت است‌.[۳۸۶] بنا بر روایتی از امام کاظم(ع)، جز نبی و وصی نبی‌، کسی نمی‌تواند در آن بنگرد و نگریستن در آن از امتیازات اوصیای پیامبر(ص) است‌.[۳۸۷] کتاب جامعه نیز دربردارنده اخبار گذشته و آینده تا روز قیامت و تأویل همه آیات و همچنین نام اوصیا از خاندان پیامبر(ص) است و آنچه بر آنها می‌گذرد. کتاب جامعه را افرادی دیده‌اند.[۳۸۸]

مصحف امام علی(ع)

مصحف علی یا مصحف امام علی(ع)، نخستین نسخه جمع‌آوری‌شده قرآن است که پس از درگذشت پیامبر (ص)، توسط امام علی(ع) آماده شد.[۳۸۹] این مصحف امروزه در دسترس نیست و بنابر روایات، به دستخط امام علی(ع)‌ و بر اساس ترتیب نزول سوره‌ها گردآوری شده بود. بر اساس برخی روایات، شأن نزول آیات و همچنین آیات ناسخ و منسوخ، در حاشیه این مصحف آمده بود.[۳۹۰] به باور شیعیان، مصحف امام علی(ع) در دست ائمه معصوم بوده و هم‌اکنون نزد امام دوازدهم است.[۳۹۱]

مصحف فاطمه (س)

مُصْحَف فاطمه(س)، کتابی است که فرشته الهی، مطالب آن را برای حضرت فاطمه(س) بیان کرده و امام علی(ع) آنها را نوشته است.[۳۹۲] مطالب این کتاب، شامل جایگاه پیامبر(ص) در بهشت و اخبار و رویدادهای آینده است.[۳۹۳] این کتاب نزد امامان شیعه بوده و بین آنان دست به دست می‌شده است و دیگران بدین کتاب دسترسی نداشته‌ و ندارند. این کتاب اکنون در دست امام زمان(عج) است.[۳۹۴]

پی نوشت:

 https://hawzah.net/fa/Article/View/45467/ ↑ ضمیری، ص۳۶۵-۳۶۷. ↑ ضمیری، ص۳۷۵. ↑ نوری، ج۳، ص۳۶۷. ↑ قاضی قضاعی، مقدمه کتاب. ↑ رجوع کنید به: سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۳۹؛ صفار قمی‌، بصائر الدرجات، ص۱۴۲-۱۴۶. ↑ عاملی‌، حقیقة الجفرعند الشیعة، ص‌۱۲۵-۱۳۳. ↑ مجلسی‌، بحار الانوار، ج‌۵۱، ص‌۲۲۰. ↑ صفار قمی‌، ص‌۱۵۸-۱۵۹. ↑ کلینی‌، الکافی، ج‌۱، ص‌۲۳۹. ↑ طباطبایی، قرآن در اسلام، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۳؛ السجستانی، کتاب المصاحف، ۱۴۰۵ق، ص۱۶؛ سیوطی، الاتقان، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۶۱. ↑ ایازی، مصحف امام علی(ع)، ص۱۷۷-۱۷۸. ↑ عاملی، حقائق هامّة، ص۱۶۰، به نقل از: خرمشاهی، قرآن‎پژوهی، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۴۶۹. ↑ صفار قمی، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۵۲. ↑ صفار قمی، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۵۶- ۱۵۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲۱، ص۱۲۶؛ مهدوی راد، مصحف فاطمه، ص۸۳-۸۴. آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: حضرت على ع جمع آوری شده گردآوری شده نهج البلاغه امام علی ع امام ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۱۵۴۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شیفتگانِ آن عارفِ عاشق/ ایرانیان زیادی مرید و دلبسته امام صادق بودند، از عطار و بایزید بسطامی تا جابر ابن حیان

‌می‌گویند یک بار به فارسی سخن گفته بود: هر که درم اندوزد، جزایش دوزخ باشد. ایرانیان نیز این جمله فارسی امام را یادداشت کرده بودند.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، امام جعفر ابن محمد (ع) در صد و سی و ششمین سالروز ولادت پیامبر (ص) در شهر مدینه به دنیا آمد. پدرش امام محمد باقر (ع) و مادرش اسما ام‌فروه بود.
۱۲ ساله بود که پدربزرگش امام سجاد (ع) به دست امویان به شهادت رسید. از سنین نوجوانی به واسطه نقل روایات صحیح از پیامبر در میان مردم به صادق، فاضل و طاهر لقب گرفت. نوشته‌اند که او مردی کوتاه قد، دارای مو‌هایی سیاه و پرپشت، بینی بلند و صورتی سفید و خالی بر گونه بوده است.
امویان اساسا حکومتی نژادپرست بودند و اقوام غیرعرب را تحقیر می‌کردند. در این میان ایرانیان دودسته شدند. عده‌ای دنبال درگیری مسلحانه با امویان رفتند. در این تاریخ زید ابن سجاد (ع)، عموی امام صادق و پسرش یحیی با حمایت ایرانیان قیام کردند. هر دو شکست خوردند. سر زید در کوفه از تنش جدا شد و یحیی نیز در خراسان و حوالی افغانستان کشته شد.
تعداد زیادی از ایرانیان نیز به پیروی از امام صادق (ع) تلاش کردند از طریق افزایش علم و آگاهی مبارزه کنند. نوشته‌اند امام ششم، ۳۷۵۰ شاگرد داشت که اکثر آنان ایرانی بودند و برای او سوغاتی ایرانی می‌آوردند. حضرت صادق (ع) در حدیثی گفته بود: پشت کردن مردم عرب به قرآن تحقق یافت و خداوند به جای آن‌ها ایرانی‌ها را فرستاد. آن‌ها نیز از جان و دل اسلام را پذیرفته‌اند.
می‌گویند یک بار به فارسی سخن گفته بود: هر که درم اندوزد، جزایش دوزخ باشد. ایرانیان نیز این جمله فارسی امام را یادداشت کرده بودند.
از شاگردان ایرانی بزرگ امام صادق (ع) می‌توان به جابر حیان اشاره کرد که در خراسان به دنیا آمد و در ایلام از دنیا رفت. غربی‌ها او را پدر علم شیمی و با نام Geber می‌شناسند. او آنقدر تحت تاثیر امام بود که در ابتدای تمام مطالبش نوشته است آن‌ها را از استادش جعفر صادق آموخته است.
ثابت ابن دینار، ابوحمزه که بیشتر با دعای ابوحمزه ثمالی او را می‌شناسیم، زرارة ابن اعین و عمران ابن عبدالله اشعری که اهل قم بود از دیگر شاگردان ایرانی امام صادق (ع) بودند. امام ششم، فقه مدون شیعه را بنیان گذاشت و شاگردان او را در سرتاسر بلاد اسلامی با نام جعفری می‌شناختند.
شاعران و عارفان بزرگ ایرانی، چون عطار نیشابوری و بایزید بسطامی نیز خود را مرید و پیرو جعفر ابن محمد (ع) می‌دانستند.
عطار نیشابوری در کتاب مشهور خودش، تذکرة‌الاولیا نوشته است: «آن سلطان ملت مصطفوی، آن برهان حجت نبوی، آن عامل صدیق، آن عالم تحقیق، آن میوه‌ی دل اولیاء، آن جگرگوشه انبیاء، آن ناقد علی، آن وارث نبی، آن عارف عاشق، جعفر الصادق رضی الله عنه.
گفته بودیم که اگر ذکر انبیاء و صحابه و اهل بیت کنیم کتابی جداگانه باید ساخت. این کتاب شرح اولیاست که پس از ایشان بوده‌اند. اما به سبب تبرک به صادق ابتدا کنیم.
اگر تنها صفت او گویم به زبان و عبارت من راست نیاید که در جمله علوم و اشارات و عبارات بی‌تکلف به کمال بود و قدوه جمله مشایخ بود و اعتماد همه بر وی بود و مقتدای مطلق بود. هم الهیان را شیخ بود و هم محمدیان را امام و هم اهل ذوق را پیشرو و هم اهل عشق را پیشوا، هم عباد را مقدم هم زهاد را مکرم. هم صاحب تصنیف حقایق و هم در لطایف تفسیر و اسرار بی‌نظیر بود.»
عارف نامدار ایرانی بایزید بسطامی نیز از قرار معلوم مرید و شاگرد امام صادق بوده و در مدینه خدمت ایشان رسیده است. عطار در کتاب خودش می‌گوید امام صادق (ع) پس از مدتی که بایزید مراتب کمالات عرفانی را نزد او به اتمام رساند او را به بسطام بازگرداند و به دلیل علاقه‌ای که به بایزید داشت یکی از پسرانش به نام محمد را نیز همراه او فرستاد. محمد در بسطام زودتر از بایزید درگذشت و بایزید بسطامی وصیت کرد پیکر او را در صحن امامزاده محمد به خاک بسپارند.
در اواخر عمر امام صادق، به دستور منصور دوانیقی خانه امام را آتش زدند و کمی بعد در شوال سال ۱۴۸ امام صادق از این جهان کوچ کرد. مورخان شیعه و سنی اطلاعات دقیقی از شهادت او ثبت نکرده‌اند و به همین علت برخی از علمای بزرگ شیعه، چون شیخ مفید معتقدند ایشان وفات کرده و به شهادت نرسیده است. ایشان به دلیل سن طولانی‌اش به شیخ‌الائمه مشهور است.